Jugurthae bellum
Scandalum ! Jugurtha, regis Numidiae, Micipsae, adoptivus filius, suos fratres interficere statuit post patris sui mortem ut imperio perveniret. Tamen fratrum suorum unus fugit petitum auxilium ab Roma. Postquam Jugurtha suum postremum fratrem interfecit et multos Romanos qui eum tegebant, Roma tandem bellum gerere cum Numidia statuit.
Cives ! Egregius consul et imperator Quintus Caecilius Metellus cum suo socio Mario in Africam profestus est ut bellum adversus Jugurtham et ejus patriam, Numidiam, gereret. Interim iste Jugurtha Romam iit tribunos corruptum. Praeterea, jussit suum consobrinum Massivam interfici qui suus aemulus erat. Post ista facta, Numidiae regem confessus esse quaerere ausus est. Quidem senatus recusavit. Potens exercitus noster tunc in Muthulis bello adversus Numidos pugnavit, sed calamitose multos homines perdidimus. At ulto post, clades accidit. Etenim postquam Zamae pugnavit, Metellus perdidit et Carthagini cessit.
Sed etiam fuit bonus nuntius : clarus consul Marius Romam rediit ad consulem legendum. Deinde in Africam reversus est et Metelli exercitum cepit ut multas victorias invitum foedus inter Jugurtham et Bocchum, Mauritaniae regem, referret. Post eas clades, Bocchus Jugurtham tradidit et pacem cum patria nostra fecit. Nuper Jugurtha suam poenam maxime meritam accipit : enim, Tulliano supplicium sumptus est.